Βάπτισμα: Το Πάσχα ημών

από το βιβλίο "Από την Γέννηση μέχρι την Πεντηκοστή" του Πρωτ/ρου Δημητρίου Βακάρου

Το Άγιο Βάπτισμα είναι το πρώτο από τα επτά Μυστήρια της Εκκλησίας μας. Είναι το Μυστήριο μέσω του οποίου γινόμαστε Χριστιανοί, δηλαδή μέλη της Εκκλησίας του Χριστού. Ακόμη, το Βάπτισμα είναι θάνατος και η ανάστασή μας από το σκότος στο φως, από την δουλεία στην ελευθερία, από την γη στον ουρανό, από τον θάνατο στην ζωή... Η ώρα του βαπτίσματος είναι η ώρα κατά την οποία ο βαπτιζόμενος άνθρωπός ζει κατά κάποιο μυστηριακό τρόπο το δικό του προσωπικό Πάσχα.

Καταρχήν η λέξη βάπτισμα σημαίνει καταβύθιση. Ως συμβολική πράξη, το βάπτισμα δεν εφευρέθηκε από τον Χριστό ή τους Χριστιανούς, αλλά ήταν γνωστό και χρησιμοποιόταν τόσο από τους Εβραίους της Παλαιάς Διαθήκης όσο και απ' όλους τους ανθρώπους θεωρώντας το ως ένα σύμβολο θανάτου και αναγέννησης. Έτσι στην Αγία Γραφή βλέπουμε ότι ο Ιωάννης ο Πρόδρομος βάπτιζε τους ανθρώπους σε ένδειξη μετανοίας και προετοιμασίας για την ερχόμενη Βασιλεία του Θεού. Το νόημα αυτού του βαπτίσματος ήταν η απάρνηση του παλαιού αμαρτωλού ανθρώπου και η απαρχή μιας νέας ζωής, γεμάτη με αρετές και αγαθοεργίες. Στις ειδωλολατρικές θρησκείες το βάπτισμα είχε κάποιο παρόμοιο νόημα κι ήταν συχνά συνυφασμένο με τον θάνατο και την αναγέννηση της φύσεως.

Παρ' όλα αυτά στο Χριστό και στην Χριστιανική Εκκλησία, το βάπτισμα δεν αποτελεί απλώς και μόνο μια συμβολική πράξη ηθικού ή πνευματικού προσηλυτισμού, αλλά κάτι πολύ πιο ουσιώδες και αληθινό. Στο Χριστιανικό βάπτισμα λαμβάνει χώρα ένας πραγματικός θάνατος και μια πραγματική ανάσταση. Νεκρώνεται και ενταφιάζεται στην κολυμπήθρα ο παλαιός αμαρτωλός άνθρωπος και ανασταίνεται ο νέος ο αναγεννημένος, ο πολίτης της Βασιλείας του Θεού. Ο βαπτιζόμενος πεθαίνει με τον Χριστό και ανασταίνεται μαζί Του σε μια καινούργια, ευλογημένη ζωή.

Βεβαίως το Χριστιανικό βάπτισμα πρέπει, πρώτ' απ' όλα να γίνει αποδεκτό από τον άνθρωπο. Πρέπει ο βαπτιζόμενος να το οικειοποιηθεί και να προσπαθήσει να το ζήσει σε όλο του το βάθος. Παρά ταύτα όμως δεν είναι κάτι που εξαρτάται και κατορθώνεται μόνο από τις προσωπικές προσπάθειες του καθενός. Χρειάζεται πάνω απ' όλα πίστη στην θυσία του Χριστού, διότι Εκείνος πέθανε και αναστήθηκε για την δική μας αναγέννηση και σωτηρία, η οποία και μας δόθηκε ως δώρο από τον Θεό δια του Ιησού Χριστού.

Ο Απόστολος Παύλος, στην προς Ρωμαίους Επιστολή του, γράφει τα εξής σχετικά με το Χριστιανικό βάπτισμα και την εξ αυτού απορρέουσα σωτηρία του ανθρώπου:

“Ή μήπως λησμονείτε πως το βάπτισμα στο όνομα του Χριστού σημαίνει συμμετοχή στο θάνατό του; Πραγματικά, το βάπτισμα μας σημαίνει πως συμμετέχουμε στο θάνατο και στην ταφή του Χριστού. Κι όπως ο Πατέρας Θεός με την δύναμή του ανέστησε τον Χριστό από τους νεκρούς, το ίδιο κι εμείς μπορούμε να ζήσουμε μια νέα ζωή.

Όπως δηλαδή ενταχθήκαμε οργανικά στο σώμα του Χριστού με μια πράξη που συμβολίζει συμμετοχή στο θάνατό του έτσι θα συμμετάσχουμε πραγματικά και στην ανάστασή Του. Ξέρουμε άλλωστε με βεβαιότητα τούτο: Ο παλιός αμαρτωλός εαυτός μας πέθανε στο σταυρό μαζί με το Χριστό. Έτσι έπαψε να ζει ο αμαρτωλός άνθρωπος και δεν είμαστε πια υπόδουλοι στο ζυγό της αμαρτίας. Γιατί σ' έναν που πέθανε η αμαρτία δεν έχει καμιά εξουσία. Αν λοιπόν, πεθάνουμε μαζί με το Χριστό, είμαστε βέβαιοι πως θα ζήσουμε μαζί Του. Ξέρουμε άλλωστε καλά πως ο αναστημένος Χριστός δεν είναι πια υπόδουλος στο θάνατο, γιατί ο θάνατος δεν τον εξουσιάζει πια. Γιατί πέθανε για να νεκρώσει μια για πάντα την αμαρτία με το σταυρικό του θάνατο, κι η τωρινή του ζωή είναι ζωή κοντά στο Θεό. Έτσι να σκέφτεστε κι εσείς για τον εαυτό σας: έχετε πεθάνει για την αμαρτία, κι η ζωή σας είναι πια κοντά στο Θεό χάρη στην ένωσή σας με τον Ιησού Χριστό τον Κύριό μας”.

Για πολλούς αιώνες το βάπτισμα γίνονταν μόνο κατά την ημέρα του Πάσχα. Οι κατηχούμενοι πήγαιναν όλοι μαζί προς το βάπτισμα και στη συνέχεια ντυμένοι στα λευκά, παρευρίσκονταν στην Θεία Λειτουργία και συμμετείχαν, πρώτη φορά, στο μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, το συμπόσιο του Αναστημένου Ιησού.

Αυτή η παράδοση, της προσελεύσεως των νεοφώτιστων από τα ύδατα της βαπτίσεως στη Θεία Κοινωνία, παραμένει μέχρι σήμερα ζωντανή στην Εκκλησία μας και επαναλαμβάνεται κάθε φορά που το νεοφώτιστο νήπιο, οδηγούμενο από τον ανάδοχό του, πλησιάζει το Ποτήρι της ζωής και μεταλαμβάνει για πρώτη φορά το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου. Έτσι, αυτή η πράξη της Εκκλησίας μας μας υπενθυμίζει πολύ εμφαντικά ότι κι εμείς είμαστε βαπτισμένοι και ότι πρέπει να πορευθούμε έξω του κόσμου τούτου και να εισέλθουμε στη Βασιλεία του Θεού, για να “φάμε” και να “πιούμε” στην “Τράπεζα της Βασιλείας” μαζί με τον Χριστό. Και αληθινά γίνεται αυτό, διότι κι εμείς έχουμε πεθάνει με τον Χριστό κι έχουμε αναστηθεί μαζί Του σε μια νέα ζωή, την ζωή της Χάριτος.

Μια δυνατή μαρτυρία περί του γεγονότος αυτού, ότι δηλαδή το βάπτισμα γινόταν μόνο κατά την ημέρα του Πάσχα είναι και η ακολουθία του Εσπερινού του Μεγάλου Σαββάτου, που ψάλλεται το πρωί της ημέρας αυτής. Αυτός ο Εσπερινός δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια βαπτισματική ακολουθία. Η Θεία Λειτουργία που τον ακολουθεί, περιέχει πάρα πολλά στοιχεία της ακολουθίας του βαπτίσματος, συμπεριλαμβανομένων και των δύο αναγνωσμάτων από την προς Ρωμαίους Επιστολή του Αποστόλου Παύλου καθώς και του κεφαλαίου του Ευαγγελιστή Ματθαίου που ομιλεί περί της υπό του Χριστού αποστολής των αποστόλων να βαπτίζουν:

“Πηγαίνετε και κάνετε μαθητές μου όλα τα έθνη. Βαπτίστε τους στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος και διδάξτε τους να τηρούν όλες τις εντολές που σας έδωσα κι εγώ θα είμαι μαζί σας πάντα ως την συντέλεια του κόσμου”.

Επίσης στη Θεία Λειτουργία του Μ. Σαββάτου, αντί του Τρισάγιου Ύμνου ψάλλεται το εδάφιο από την προς Γαλάτας Επιστολή του Αποστόλου Παύλου που ομιλεί πολύ καθαρά περί της σπουδαιότητας του Μυστηρίου του Βαπτίσματος:

“Ντυθήκατε το Χριστό, όσοι βαπτισθήκατε στο όνομα του Χριστού”.

Με αυτόν τον τρόπο, λοιπόν, η Εκκλησία μας εξακολουθεί να μαρτυρεί περί του γεγονότος ότι όπως η Ανάσταση του Κυρίου αποτελεί την βάση και το κέντρο της Χριστιανικής Πίστεως, έτσι και το Βάπτισμα αποτελεί την βάση και το κέντρο της Χριστιανικής ζωής. Δεν υπάρχει και δεν μπορεί να υπάρξει Χριστιανική ζωή, εάν δεν προηγηθεί η δια του βαπτίσματος αναγέννηση του ανθρώπου. Ακόμη, δεν μπορεί να υπάρξει αναγέννηση, εάν δεν προηγηθεί θάνατος. Και είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι δεν υπήρξε κι ούτε υπάρχει άλλη γέννηση και άλλος θάνατος που να έχει τέτοια δύναμη ώστε να επιδρά και να επηρεάζει τις ζωές όλων των ανθρώπων τόσο πολύ όσο ο θάνατος και η ανάσταση του Εσταυρωμένου Υιού του Θεού, του Ιησού Χριστού.

Έτσι λοιπόν, το νερό του βαπτίσματος συμβολίζει τον τάφο μέσα στον οποίο βυθιζόμαστε, κατά την ώρα της βαπτίσεως και πεθαίνουμε με τον Χριστό, για να αναστηθούμε μαζί Του σε μια νέα φωτεινή ζωή, ενδεδυμένοι με το ένδυμα της σωτηρίας και της αιωνιότητας που μας χάρισε η άπειρη αγάπη και φιλανθρωπία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού.
Αληθώς, λοιπόν, το Βάπτισμα είναι το “Πάσχα ημών”.