Ανάστασιν Χριστού θεασάμενοι, προσκυνήσωμεν άγιον Κύριον, Ιησούν τόν μόνον αναμάρτητον. Τόν σταυρόν σου, Χριστέ, προσκυνούμεν, και τήν αγίαν σου ανάστασιν υμνούμεν και δοξάζομεν· συ γαρ ει Θεός ημών, εκτός σου άλλον ουκ οίδαμεν, το όνομά σου ονομάζομεν. Δεύτε πάντες οι πιστοί, προσκυνήσωμεν τήν του Χριστού αγίαν ανάστασιν· ιδού γαρ ήλθε διά του σταυρού, χαρά εν όλω τω κόσμω. Διά παντός ευλογούντες τόν Κύριον, υμνούμεν τήν ανάστασιν αυτού. Σταυρόν γαρ υπομείνας δι ημάς, θανάτω θάνατον ώλεσεν 

Πέμπτη 24 Δεκεμβρίου 2009

Ένα χριστουγεννιάτικο αναστάσιμο μήνυμα

Χριστουγεννιάτικο μήνημα του Μακ. Αναστασίου Αλβανίας

"Ο Χριστός, το Φως του κόσμου ``Ην το φως το αληθινόν, ό φωτίζει πάντα άνθρωπον, ερχόμενον εις τον κόσμον`` ( Ιω. 1:9). Ο Λόγος, το φως το αληθινό που φωτίζει κάθε άνθρωπο, έρχεται στον κόσμο. Αυτό το συνταρακτικό γεγονός, το οποίο αφορά σε ολόκληρη την ανθρωπότητα εορτάζουμε τα Χριστούγεννα. Αυτή την ολοφώτεινη βεβαιότητα και αδιάψευστη ελπίδα μάς χαρίζει η σημερινή λαμπρή εορτή!

Όπως ψάλλει η Εκκλησία μας, κατά τη Γέννηση του Χριστού, ``το φως το εκ φωτός προεκλάμψαν αχρόνως, εν χρόνω σαρκικώς τοις εν γη επεφάνη, και κόσμον εφώτισε`` (Παρακλητική, ήχος α΄, όρθρος Πέμπτης).

Ο Ιησούς Χριστός, ο ένσαρκος Λόγος του Θεού, απερίφραστα, επανειλημμένα και δημόσια διακήρυξε: ``εγώ ειμί το φως του κόσμου`` (Ιω. 8:12, 9:4). Ένα φως που συνδέεται άμεσα με τη ζωή: ``ο ακολουθών εμοί ου μη περιπατήση εν τη σκοτία αλλ΄ έξει το φως της ζωής`` (Ιω. 8:12).

Μετά τη Σταύρωση και την Ανάστασή του τα σύμπαντα πλημμυρίζουν από φως. Και όταν η ιστορία της σωτηρίας των ανθρώπων φτάσει στο τέλος της, στη νέα δημιουργία, το φως θα είναι ο ίδιος ο Υιός και Λόγος του Θεού! (Αποκ. 21:23). Με αυτόν τον τρόπο, από το φυσικό φως, το οποίο στον πρόσκαιρο κόσμο εναλλάσσεται με το σκότος της νύχτας, τελικά θα οδηγηθούμε στο ανέσπερο φως, που είναι ο ίδιος ο Θεός.

Η φύση του φωτός ευρίσκεται πάντοτε στο επίκεντρο της ανθρώπινης αναζήτησης και συνδέεται άμεσα με την επιστημονική εξέλιξη. Ο καινούργιος πλούτος των γνώσεων σχετικά με το φυσικό, το ``κτιστό`` φως, διευρύνει ακόμη περισσότερο τους συμβολισμούς για τις εκπληκτικές επιδράσεις του πνευματικού φωτός στον κόσμο.

Το φως του κόσμου, ο Ιησούς Χριστός, καθίσταται γνωστός και οικείος, όπως το φυσικό φως. Συγχρόνως, όμως, παραμένει απρόσιτος και ακατάληπτος ως προς την ουσία του. Ο Θεός ονομάζεται φως κατά τις ενέργειές του που γίνονται αντιληπτές στους ανθρώπους και είναι μεθεκτές. Ενώ η ουσία του Θεού είναι άγνωστη και αμέθεκτη για τους ανθρώπους (άγιος Γρηγόριος Παλαμάς).

Το φως του Λόγου είναι θεία δωρεά, η οποία χαρίζεται στον κάθε άνθρωπο κατά τη γέννησή του. Ο άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας διευκρινίζει ότι ``Ο Λόγος του Θεού φωτίζει …ενθέτει σπέρμα σοφίας, δηλαδή θεογνωσίας, σε κάθε άνθρωπο που έρχεται στην ύπαρξη και εμφυτεύει μέσα του ρίζα συνέσεως``. Θα τολμούσαμε, λοιπόν, να διατυπώσουμε ότι μέσα στη συνείδηση του κάθε ανθρώπου ενυπάρχει ένα φωτόνιο από το φως του Χριστού, έστω κι αν έχει σκοτισθεί από την άγνοια και την αδιαφορία. Καθετί ευγενικό και αληθινό στη σκέψη, στη συμπεριφορά, στη θρησκευτική ζωή των ανθρώπων αποτελεί ανταύγεια από το φως του Υιού και Λόγου του Θεού.

Βεβαίως υπήρξαν πολλές περιπτώσεις με πυκνά σύννεφα αλαζονείας, απιστίας, μίσους και σκοτεινές νύχτες ανόμων συμφερόντων, που εμπόδισαν το φως του Ευαγγελίου να λάμψει στον κόσμο.

Αλλά και σε αυτές ακόμη τις νεφελώδεις και σκοτεινές περιόδους, το φως διαπερνά μυστικά την ατμόσφαιρα με ποικίλους τρόπους. Η πολυμορφία των διεισδύσεων του φυσικού φωτός, όπως προβάλλεται από τη σύγχρονη επιστήμη, προωθεί τη σκέψη μας για να συνειδητοποιούμε τις μυστικές διεισδύσεις του φωτός του Χριστού στην πορεία της οικουμένης. Αλλά και της προσωπικής μας ζωής σε περιπτώσεις ποικίλων πειρασμών και ζοφερών αδιεξόδων.

Ο Χριστός, όντας ο ίδιος το αληθινό φως, κάλεσε τους μαθητές του να γίνουν και οι ίδιοι φως μέσα στον κόσμο: ``ούτως λαμψάτω το φως υμών έμπροσθεν των ανθρώπων, όπως ίδωσιν υμών τα καλά έργα και δοξάσωσιν τον πατέρα υμών τον εν τοις ουρανοίς`` (Ματθ.5,16). Συνδέει τη λάμψη του φωτός όχι με εκστατικές καταστάσεις, νεοπλατωνικού ή ινδικού τύπου, αλλά με τα καλά έργα. Αδιάκοπα απορροφώντας και διαχέοντας το φως του Χριστού ο κάθε πιστός καλείται να εκφράζει την πίστη του με έργα διακονίας προς όλους ανεξαιρέτως.

Όλες σχεδόν οι ανθρωπιστικές πρωτοβουλίες και δομές που αναπτύχθηκαν οπουδήποτε, για να ανακουφίσουν τον πόνο, την ορφάνια, τη φτώχεια, τα γηρατειά, τους ξένους, τη μοναξιά προέρχονται από ανθρώπους φωτισμένους -άμεσα ή έμμεσα- από το φως του Χριστού. Αυτήν την παράδοση οφείλουμε και εμείς να συνεχίζουμε. Με δημιουργικές ιδέες, γενναίες πρωτοβουλίες και ποικίλες δραστηριότητες.

Το εκ πρώτης όψεως λευκό χρώμα του φωτός, όπως είναι γνωστό, αποτελεί σύνθεση επτά διαφορετικών χρωμάτων. Και το μεθεκτό φως του Χριστού, στην προσωπική και την κοινωνική ζωή, αναλύεται με ποικίλους χρωματισμούς. Από αυτό το φάσμα του φωτός, οι χριστιανοί, ``ως τέκνα φωτός``, καλούμεθα να εκδηλώνουμε όσο το δυνατόν περισσότερες αποχρώσεις:

Φως ειρήνης, με τον εαυτό μας, το περιβάλλον μας και ολόκληρο τον κόσμο, Φως αλήθειας, για την κατανόηση της βαθύτερης αιτίας της διαφθοράς και της πολύμορφης κρίσεως, Φως δικαιοσύνης, στους κοινωνικούς αγώνες σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο, Φως δημιουργικής πνοής, που ενθαρρύνει την πρωτότυπη σκέψη, τις επιστήμες, τις τέχνες, τον πολιτισμό, Φως ελπίδας, που ενδυναμώνει την αλληλεγγύη όλων των λαών για τη διάσωση του πλανήτη, Φως αγάπης, έμπρακτης, με ανιδιοτέλεια και ειλικρίνεια προς κάθε άνθρωπο, Φως πίστεως ανέσπερο, που οδηγεί στην τελική υπέρβαση της αμαρτίας, της φθοράς και του θανάτου, με τη δύναμη του Σταυρού και της Αναστάσεως του Χριστού.


``Ην το φως το αληθινόν, ό φωτίζει πάντα άνθρωπον, ερχόμενον εις τον κόσμον``.

Ας ανοίξουν διάπλατα οι καρδιές μας, κατά τις γιορτινές αυτές ημέρες, για να διεισδύσει στα βάθη τού είναι μας ο Σαρκωθείς Υιός και Λόγος του Θεού, το ``Φως το αληθινόν``. Να φωτίσει τις σκέψεις μας, τις αποφάσεις μας και τις ενέργειές μας. Για να ζωογονεί την ύπαρξή μας. Ας ευχηθούμε να στηρίζει και να ενισχύει τη ζωή των αγαπημένων μας και όλων των ανθρώπων. Κι ας δεηθούμε το φως του Χριστού να κατευθύνει την πορεία του κόσμου.

Ευλογημένα Χριστούγεννα!

Ολοφώτιστο το νέο έτος 2010!"

Τετάρτη 23 Δεκεμβρίου 2009

Ευχές


Ευλογημένα Χριστούγεννα και γόνιμο το νέο έτος, εύχομαι σε όλους τους φίλους και αναγνώστες του blog.

Με αγάπη Χριστού,

π Παντελεήμων

Κυριακή 13 Δεκεμβρίου 2009

Προς το Πάσχα των Χριστουγέννων...




Σέ λίγες ἡμέρες θά ἑορτάσωμε τήν μεγάλην ἑορτή τοῦ χριστιανικοῦ κόσμου, τήν ἑορτή τῶν Χριστουγέννων. Τό γεγονός τῆς γεννήσεως τοῦ Κυρίου θά ξαναφέρῃ ἡ Ἐκκλησία μπροστά στά μάτια τῆς ψυχῆς μας καί θά μᾶς καλέσῃ νά προσκυνήσωμε μαζί μέ τούς ποιμένας καί μέ τούς μάγους τόν γεννηθέντα βασιλέα καί νά ὑμνολογήσωμε μαζί μέ τίς στρατιές τῶν οὐρανίων ἀγγέλων τήν ἐνανθρώπησι τοῦ Θεοῦ τῆς εἰρήνης καί τῆς ἀγάπης. Τό «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καί ἐπί γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία», ὁ ἀγγελικός ὕμνος τῆς γεννήσεως (Λουκ. 2, 3), θά ἀντηχήσῃ καί πάλι στούς ναούς μας. Στό νεογέννητο βρέφος τῆς Βηθλεέμ θά ἰδοῦμε τόν τεχθέντα Σωτῆρά μας, τόν ἐνανθρωπήσαντα Θεό. Σ᾿ αὐτό τό βρέφος θά ἀντικρύσωμε τήν «λύτρωσιν» πού «ἀπέστειλεν ὁ Κύριος τῷ λαῷ αὐτοῦ» (Ψαλμ. 110, 9), γιατί μέσα στό βρεφικό του σῶμα δέν κρύβεται μόνον ὁ Θεός, ἀλλά καί τό πλήρωμα τῆς σωτηρίας μας, ἡ ἀνακαίνισις καί ἡ θέωσις τῆς φθαρτῆς μας φύσεως, ἡ καινή κτίσις· ὁ ἄνθρωπος πού γίνεται Θεός, αὐτό τό μυστήριο τῆς σωτηρίας καί τῆς λυτρώσεως ὅλων ἡμῶν.

Ἀκριβῶς δέ λόγῳ τῆς θεολογικῆς της αὐτῆς σπουδαιότητος ἡ ἑορτή τῶν Χριστουγέννων ἀποτελεῖ μαζί μέ τήν ἑορτή τοῦ Πάσχα τούς δύο μεγάλους πόλους γύρω ἀπό τούς ὁποίους στρέφεται τό λειτουργικό ἔτος. Τό Πάσχα εἶναι ἡ κορωνίς τῶν κινητῶν καί τά Χριστούγεννα τῶν ἀκινήτων ἑορτῶν. Εἰδικά δέ ἡ ἑορτή τῶν Χριστούγεννων εἶναι ἡ «μητρόπολις» τῶν ἑορτῶν κατά τόν Ἅγιο Ἰωάννη τόν Χρυσόστομο (Εἰς τόν μακάριον Φιλογόνιον, 3), γιατί τό γεγονός πού ἑορτάζομε κατ᾿ αὐτή εἶναι ἡ προϋπόθεσις ὅλων τῶν ἄλλων σταθμῶν τῆς σωτηρίας μας. Ἄν δέν ἐγεννᾶτο ὁ Χριστός οὔτε θά ἐβαπτίζετο, οὔτε θά ἐδίδασκε καί θά ἐθαυματούργει, οὔτε θά ἔπασχε καί θά ἀνίστατο. Ἤδη μέ τήν γέννησι τοῦ Χριστοῦ ἡ σωτηρία τοῦ γένους μας ἔχει δυνάμει συντελεσθῆ. Ἡ θεία καί ἡ ἀνθρωπίνη φύσις ἔχουν ἑνωθῆ ἐν Χριστῷ. Ὁ Θεός καί ἄνθρωπος Ἰησοῦς Χριστός ἀποτελεῖ τήν ζῶσαν εἰκόνα καί τήν ἐγγύησι τῆς μελλοντικῆς ἐν Χριστῷ ἀνακεφαλαιώσεως τῶν πάντων.

Θά περίμενε κανείς ὕστερα ἀπό ὅλα αὐτά ἡ ἑορτή τῶν Χριστούγεννων νά εἶναι καί ἡ χρονολογικῶς πρώτη ἑορτή τοῦ χριστιανικοῦ ἡμερολογίου. Ἡ ἑορτή ὅμως τοῦ Πάσχα καί ἡ καθ᾿ ἑβδομάδα ἐπανάληψίς της, ἡ Κυριακή, εἶναι κατά πολύ ἀρχαιοτέρα ἀπό τά Χριστούγεννα. Γιά πρώτη φορά κατά τά μέσα τοῦ Β´ αἰῶνος αἱρετικές γνωστικές παραφυάδες ἀρχίζουν νά ἑορτάζουν τά Χριστούγεννα μαζί μέ τήν Βάπτισι τοῦ Χριστοῦ τήν παλαιά ἡμερομηνία τοῦ χειμερινοῦ ἡλιοστασίου, στάς 6 δηλαδή Ἰανουαρίου. Μέχρι τόν Δ´ αἰῶνα στήν Ἀνατολή συνεώρταζαν τήν ἡμέρα αὐτή τίς δύο αὐτές ἑορτές μέ τό ὄνομα «Ἐπιφάνεια» ἤ «Θεοφάνεια».

Ἡ ἀκριβής ἡμέρα τῆς γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ δέν μᾶς εἶναι γνωστή ἀπό τά Εὐαγγέλια. Ἀπό ἐνδείξεις πού ἔχομε ἀπό τόν εὐαγγελιστή Λουκᾶ (ἀπογραφή, ταξείδι ἐπιτόκου γυναικός, παραμονή σέ σταῦλο ζώων, ποιμένες ἀγραυλοῦντες καί φυλάσσοντες τάς φυλακάς τῆς νυκτός), φαίνεται ὅτι ἡ γέννησίς Του δέν ἔγινε κατά τούς χειμερινούς μῆνες. Οἱ ὀπαδοί τοῦ Βασιλείδου τήν καθώριζαν στάς 20 Μαΐου ἤ στάς 19 ἤ στάς 20 Ἀπριλίου. Γιά πρώτη φορά γύρω στό 330 εἰσήχθη στήν Ρώμη ἡ ἑορτή τῶν Χριστουγέννων χωριστά ἀπό τήν ἑορτή τῶν Ἐπιφανείων τῆς 6ης Ἰανουαρίου. Ἡμέρα ἑορτασμοῦ της καθωρίσθη ἡ 25η Δεκεμβρίου, ὄχι γιατί κατ᾿ αὐτήν ὑπελόγισαν ὅτι ἐγεννήθη ὁ Χριστός, ἀλλά γιά τούς ἰδίους λόγους πού εἴδαμε ὅτι στην Ἀνατολή ὡρίσθη ἡ 6η Ἰανουαρίου. Ἡ 25η Δεκεμβρίου ἦταν κατά τό νέο τότε ἡμερολόγιο ἡ ἡμέρα τοῦ χειμερινοῦ ἡλιοστασίου. Κατ᾿ αὐτην οἱ ἐθνικοί ἑώρταζαν τήν γενέθλιο ἡμέρα τοῦ ἀηττήτου ἡλίου, τήν αὔξηση δηλαδή τῆς ἡμέρας, τήν νίκη τοῦ φωτός κατά τοῦ σκότους. Στήν παγανιστική αὐτήν ἑορτή ἡ χριστιανική Ἐκκλησία πολύ σοφά ἀντέταξε τήν γέννησι τοῦ ἀληθινοῦ φωτός, τοῦ νοητοῦ ἡλίου τῆς δικαιοσύνης, τοῦ Χριστοῦ, πού ἀνέτειλεν ἐκ Παρθένου καί ἐφώτισε τήν ἐν σκότει καί σκιᾷ θανάτου ἀνθρωπότητα. Ἦταν δέ τόσον ἐπιτυχής ὁ συνδυασμός αὐτός, ὥστε μέσα σέ λίγα χρόνια ἡ ἑορτή τῶν Χριστουγέννων διεδόθη σ᾿ ὁλοκληρο σχεδόν τόν χριστιανικό κόσμο. Ἀπό τήν Ρώμη διεδόθη στήν Δύσι· γύρω στά 376 τήν βρίσκομε στίς Ἐκκλησίες τῆς Ἀντιοχείας καί τῆς Καισαρείας Καππαδοκίας, γύρω στό 431 στά Ἱεροσόλυμα καί βαθμηδόν σ᾿ ὅλες τίς Ἐκκλησίες τῆς Ἀνατολῆς, ἐκτός ἀπό τήν ἀρμενική.

Συγχρόνως μέ τήν διάδοσί της παρουσιάζεται καί μία προσπάθεια ἱστορικῆς της δικαιώσεως. Ὁ Πρόδρομος συνελήφθη ἕξ μῆνες πρό τοῦ εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου (Λουκ. 1, 26). Μέ βάσι τήν 25η Δεκεμβρίου ὁ εὐαγγελισμός πρέπει νά ἔγινε πρίν ἀπό ἐννέα μῆνες, δηλαδή τήν 25η Μαρτίου καί ἡ σύλληψις τοῦ Προδρόμου τήν 23η Σεπτεμβρίου. Πατήρ τοῦ Προδρόμου ἦταν ὁ ἱερεύς Ζαχαρίας, πού μπῆκε στό ἱερό νά θυμιάσῃ καί εἶδε τόν ἄγγελο, πού τοῦ εὐαγγελίσθη τήν μέλλουσα σύλληψι τοῦ Βαπτιστοῦ (Λουκ. 1, 9-11). Ἐδῶ τά πράγματα πιέζονται λίγο γιά νά δώσουν τό ζητούμενο. Ὁ Ζαχαρίας γίνεται ἀρχιερεύς καί δέν μπαίνει στά ἅγια, ἀλλά στά ἅγια τῶν ἁγίων τοῦ ἰουδαϊκοῦ ναοῦ. Στά ἅγια τῶν ἁγίων ἔμπαινε ὁ ἀρχιερεύς μόνον μία φορά τό ἔτος, στήν ἑορτή τοῦ ἐξιλασμοῦ. Αὐτή τοποθετεῖται λίγο πρό τῆς 23ης τοῦ Σεπτεμβρίου. Ἔτσι καί ἀπό ἄλλο δρόμο ἐρχόμαστε στίς ἴδιες ἡμερομηνίες: 23η Σεπτεμβρίου σύλληψις τοῦ Προδρόμου, 25η Μαρτίου εὐαγγελισμός τῆς Θεοτόκου «τῷ μηνί τῷ ἕκτῳ»· 24η Ἰουνίου γέννησις τοῦ Προδρόμου καί μετά ἀπό ἕξ μῆνες γέννησις τοῦ Χριστοῦ: 25η Δεκεμβρίου.

Στήν λειτουργική διαμόρφωσι τῆς ἑορτῆς τῶν Χριστουγέννων ἐπέδρασε ἡ προϋφισταμένη, καθώς εἴπαμε, ἑορτή τοῦ Πάσχα. Κατά τόν Δ´ αἰῶνα στά Ἱεροσόλυμα, καθώς μαρτυρεῖ ἡ προσκυνήτρια Αἰθερία στό Ὁδοιπορικό της, κατά μίμησι τοῦ Πάσχα ἐγίνετο νυκτερινή λειτουργία ἀπό τόν ἐπίσκοπο Ἱεροσολύμων στόν ναό τῆς Γεννήσεως στήν Βηθλεέμ. Μετά ἀπό αὐτήν ὅλος ὁ λαός μέ ἐπί κεφαλῆς τόν κλῆρο καί τόν ἐπίσκοπο κατηυθύνοντο ἐν λιτανείᾳ στά Ἱεροσόλυμα ψάλλλοντες τό «Εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου». Στό ναό τῆς Ἀναστάσεως ἐγίνετο ὕστερα ἀπό μικρά διακοπή ἡ Δευτέρα λειτουργία. Μέ τήν πάροδο τοῦ χρόνου ἡ ἐπίδρασις τοῦ Πάσχα ἐγίνετο ὅλο καί μεγαλυτέρα. Στήν σημερινή δέ μορφή τῶν ἀκολουθιῶν μποροῦμε εὔκολα νά διακρίνωμε τόν βαθμό καί τά στοιχεῖα τῶν ἐπιδράσεων αὐτῶν, ἰδίως στήν προεόρτιο περίοδο, τήν ὁποία καί διερχόμεθα.

Πρῶτον προσετέθη στήν ἑορτή τῶν Χριστουγέννων μία προπαρασκευαστική Κυριακή· τήν ὠνόμασαν «Κυριακή τῶν ἁγίων Πατέρων». Πατέρες ἐννοοῦνται ὄχι οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλά οἱ κατά σάρκα πρόγονοι τοῦ Χριστοῦ καί μάλιστα ὁ γενάρχης Ἀβραάμ. Ὕστερα τό θέμα τῆς Κυριακῆς αὐτῆς διεπλατύνθη καί περιέλαβε ὅλους τούς πρό Χριστοῦ δικαίους τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, προγόνους ἤ μή τοῦ Χριστοῦ. Ὡς εὐαγγελική περικοπή ἀνεγινώσκετο, ὅπως καί μέχρι σήμερα, ἡ γενεαλογία τοῦ Χριστοῦ, πού περιέχεται στό πρῶτο κεφάλαιο τοῦ Κατά Ματθαῖον Εὐαγγελίου, καί ὡς ἀπόστολος ἀπό τήν Πρός Ἑβραίους ἐπιστολή ἡ περικοπή πού ἀναφέρεται στά παθήματα τῶν «μαρτυρηθέντων διά τῆς πίστεως» ἀνδρῶν τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης (Ἑβρ. 11, 9-10. 32-40). Ἡ διαπλάτυνσις αὐτή τοῦ ἑορτολογικοῦ περιεχομένου τῆς Κυριακῆς πρό τῶν Χριστουγέννων καί ἡ τάσις ἀναπτύξεως τῆς προπαρασκευαστικῆς περιόδου ἐπέφεραν βραδύτερον τήν διχοτόμησι, τρόπον τινά, τῆς Κυριακῆς αὐτῆς καί τήν μετάθεσι μέρους τοῦ θέματός της στήν πρό αὐτῆς Κυριακή. Ἔτσι οἱ Κυριακές τῶν ἁγίων Πατέρων ἔγιναν δύο καί, πρός διάκρισιν, ἡ μία ὠνομάσθη «Κυριακή πρό τῆς Χριστοῦ γεννήσεως», ἡ παλαιοτέρα, καί ἡ ἄλλη διετήρησε τό παλαιό ὄνομα «Κυριακή τῶν ἁγίων Πατέρων», πού γιά νά μή συγχέεται μέ τίς Κυριακές τῶν Πατέρων τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων πῆρε τό ὄνομα «Κυριακή τῶν Προπατόρων». Γι᾿ αὐτήν ἐξελέγη ἡ εὐαγγελική περικοπή πού ὁμιλεῖ γιά τό μέγα δεῖπνο τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν, στό ὁποῖο πολλοί ἀπό ἀνατολῶν καί δυσμῶν θά ἔλθουν καί θά ἀνακλιθοῦν μαζί μέ τόν Ἀβραάμ, ἐνῷ οἱ υἱοί τοῦ νυμφῶνος, οἱ Ἰσραηλῖται, θά ἐκβληθοῦν ἔξω (Λουκ. 14, 4. 24. πρβλ. Ματθ. 8, 11). Γιά νά ἐμπλουτισθῇ τό θέμα τῆς Κυριακῆς αὐτῆς μετετέθη σ᾿ αὐτήν καί ἡ μνήμη τοῦ προφήτου Δανιήλ καί τῶν τριῶν παίδων ἀπό τήν 17η Δεκεμβρίου. Ἀλλά καί γιά τήν πρό τῆς Κυριακῆς τῶν Προπατόρων Κυριακή, τήν τρίτη δηλαδή πρό τῶν Χριστουγέννων, ἀνεζητήθη ἀνάλογος προεόρτιος περικοπή καί ὡς τέτοια προεκρίθη ἐκ μεταθέσεως ἡ περικοπή τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ Λουκᾶ τῆς Ι´ Κυριακῆς, πού ὁμιλεῖ γιά τήν θεραπεία τῆς συγκυπτούσης, πού ἦταν «θυγάτηρ τοῦ Ἀβραάμ» (Λουκ. 13, 10-17). Ἔτσι ὅλος ὁ Δεκέμβριος μῆνας πῆρε προεόρτιο χαρακτῆρα. Εἶναι ἀφιερωμένος στήν Παλαιά Διαθήκη, στούς προφήτας καί στούς προπάτορας τοῦ Χριστοῦ, στήν περίοδο τῆς ἀναμονῆς τοῦ Μεσσίου. Γι᾿ αὐτό ἀκριβῶς βλέπομε νά ἀναγράφεται στά ἑορτολόγια ἡ μνήμη τοῦ προφήτου Ναούμ τήν Ιη Δεκεμβρίου, τοῦ προφήτου Ἀββακούμ τήν 2α, τοῦ προφήτου Σοφονίου τήν 3η, τοῦ προφήτου Ἀγγαίου τήν 16η καί τοῦ προφήτου Δανιήλ καί τῶν τριῶν παίδων τήν 17η. Τοῦ Πάσχα προηγεῖτο νηστεία. Τά Χριστούγεννα κατ᾿ ἀρχάς ἀπέκτησαν μία ὀλιγοήμερο προπαρασκευαστική νηστεία, πού κατά Ζ´ αἰῶνα ἑλκυομένη ἀπό τό πρότυπο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς ἔγινε καί αὐτή τεσσαρακονθήμερος καί ἀρχίζει ἀπό τήν 15η Νοεμβρίου.

Ἀλλά τό στοιχεῖο ἐκεῖνο πού ἔδωσε, ὅπως συνήθως, ἰδιαίτερο προπαρασκευαστικό καί προεόρτιο τόνο στήν πρό τῶν Χριστουγέννων περίοδο εἶναι οἱ ὕμνοι, πού παρεμβάλλονται στίς ἀκολουθίες τοῦ ἑσπερινοῦ, τοῦ ὄρθρου καί τοῦ ἀποδείπνου τῶν ἡμερῶν αὐτῶν. Ἡ παρεμβολή γίνεται κατά ἕνα μεθοδικό καί κλιμακωτό ἀνοδικό σύστημα. Ἀπό τήν 21η Νοεμβρίου ἀρχίζουν νά ψάλλωνται οἱ καταβασίες τῶν Χριστουγέννων «Χριστός γεννᾶται δοξάσατε…» ἀπό τήν 26η προστίθεται καί τό προεόρτιο κοντάκιο «Ἡ Παρθένος σήμερον τόν προαιώνιον Λόγον…»· ἀπό τήν 30η Νοεμβρίου ἀρχίζει ἡ παρεμβολή καί ἄλλων προεορτίων τροπαρίων. Ἀπό τήν 20η Δεκεμβρίου τό προεόρτιο στοιχεῖο κυριαρχεῖ πιά στίς ἀκολουθίες· κανόνες, στιχηρά, καθίσματα, ἐξαποστειλάρια ἔχουν προεόρτιο χαρακτῆρα. Ἀπό αὐτά τά πιό ἀξιοπρόσεκτα ὑμνογραφήματα πού ψάλλονται κατά τήν περίοδο αὐτή εἶναι σειρά ἀποστίχων μέ ἀκροστιχίδα κατ᾿ ἀλφάβητον, ποίημα Ρωμανοῦ τοῦ Μελῳδοῦ, πού κατανέμονται καθ᾿ ὁμάδας ὡς στιχηρά τῶν αἴνων, ὅλα τοῦ πλ. β´ ἤχου, καί προσόμοια τοῦ πρώτου τροπαρίου τῆς σειρᾶς αὐτῆς, πού χαρακτηριστικά μᾶς δίδει καί τό θέμα ὅλων τῶν ἄλλων:

«Αἱ ἀγγελικαί
προπορεύεσθε δυνάμεις·
οἱ ἐν Βηθλεέμ
ἑτοιμάσατε τήν φάτνην·
ὁ Λόγος γάρ γεννᾶται,
ἡ Σοφία προέρχεται·
δέχου ἀσπασμόν ἡ Ἐκκλησία·
εἰς τήν χαράν τῆς Θεοτόκου, λαοί εἴπωμεν·
Εὐλογημένος ὁ  
Θεός ἡμῶν, δόξα σοι».

Τίς ἡμέρες αὐτές ψάλλονται κατά τά ἀπόδειπνα καί τά προεόρτια τριῴδια καί οἱ κανόνες, ποιήματα Συμεών τοῦ Μεταφραστοῦ, πού ἐξαρτῶνται καί κατά τήν ἀκροστιχίδα καί κατά τό πρεριεχόμενο ἀπό τά ἀντίστοιχα τριῴδια τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος. Ἡ πρό τῶν Χριστουγέννων ἑβδομάς παίρνει ἔτσι τόν χαρακτῆρα καί πλέκεται κατά τήν μίμησιν τῆς πρό τοῦ Πάσχα Μεγάλης Ἑβδομάδος. Ἡ μίμησις κορυφοῦται τήν παραμονή τῶν Χριστουγέννων μέ τήν ἀκολουθία τῶν μεγάλων ὡρῶν καί τοῦ ἑσπερινοῦ, πού ἔχουν ποιηθῆ κατά τό πρότυπο τῶν μεγάλων ὡρῶν τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς καί τοῦ μεγάλου ἑσπερινοῦ τοῦ Πάσχα.

Ἀπό τήν ἀκολουθία τῆς Κυριακῆς πρό τῆς Χριστοῦ Γεννήσεως, πού ὅπως εἴδαμε εἶναι ἀφιερωμένη στούς προπάτορας τοῦ Χριστοῦ, ἀποσποῦμε τρία χαρακτηριστικά τροπάρια, τά δύο πρῶτα στιχηρά τῶν αἴνων τοῦ πλ. α´ ἤχου πρός τό «Χαίροις ἀσκητικῶν» καί τό δοξαστικό τοῦ πλ. δ´ ἤχου. Ὁ προεόρτιος τόνος τῆς χαρᾶς καί τῆς ἐλπίδος γιά την ἐπικειμένη γέννησι τοῦ Χριστοῦ συνδυάζεται ἄριστα μέ τό μνημόσυνο τῶν προφητῶν καί τῶν πρό τοῦ νόμου πατέρων.

«Ἆρόν σου τήν φωνήν ἀληθῶς,
Σιών Θεοῦ ἡ θεία πόλις, καί κήρυξον
Πατέρων τήν θείαν μνήμην
Σύν Ἀβραάμ, Ἰσαάκ, Ἰακώβ
τιμῶσα τόν ἀοίδιμον·
ἰδού σύν Ἰούδᾳ τε
καί Λευί μεγαλύνομεν,
Μωσῆν τόν μέγαν,
Ἀαρών τόν θεσπέσιον
καί γεραίρομεν
σύν Δαυίδ Ἰησοῦ, Σαμουήλ.
Πάντες τήν προεόρτιον
Χριστοῦ θείαν αἴνεσιν
ὕμνοις ἐνθέοις κροτοῦντες,
τῆς παρ᾿ αὐτοῦ ἀγαθότητος
τυχεῖν ἐξαιτοῦμεν
τοῦ παρέχοντος τῷ κόσμῳ
τό μέγα ἔλεος».
«Δεῦρο ὁ ἐν πυρίνῳ ποτέ
ἐπιδιφρεύσας, Ἠλιού, θείῳ ἅρματι,
θεόφρον Ἐλισσαιέ τε
σύν Ἐζεκίᾳ ὁμοῦ,
Ἰωσίᾳ ἅμα συναγάλλεσθε·
σεπτή δωδεκάς τε
τῶν προφητῶν ἡ θεόπνευστος,
τοῖς γενεθλίοις
τοῦ Σωτῆρος συγχόρευε
καί ἐν ᾄσμασι,
πάντες δίκαιοι ᾄσατε.
Παῖδες οἱ παμμακάριστοι,
οἱ δρόσῳ τοῦ Πνεύματος
σβέσαντες φλόγα καμίνου
ὑπέρ ἡμῶν ἱκετεύσατε,
Χριστόν δυσωποῦντες
ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν δοθῆναι
τό μέγα ἔλεος».
«Τῶν νομικῶν διδαγμάτων ὁ σύλλογος
τήν ἐν σαρκί ἐμφανίζει τοῦ Χριστοῦ θείαν γέννησιν,
τοῖς πρό τοῦ νόμου τήν χάριν εὐαγγελιζομένοις,
ὡς ὑπέρ νόμον τῇ πίστει ὑπάρξασιν·
ὅθεν τῆς φθορᾶς ἀπαλλαγῆς οὖσαν πρόξενον  
ταῖς ἐν Ἅιδῃ κατεχόμεναις ψυχαῖς προεκήρυττον, διά τῆς ἀναστάσεως· Κύριε, δόξα σοι»

Ἀπόσπασμα ἀπό τό βιβλίο 
«ΛΟΓΙΚΗ ΛΑΤΡΕΙΑ»
Ι. Μ. ΦΟΥΝΤΟΥΛΗ

Ευχαριστούμε την σελίδα "Ελληνικά Λειτουργικά Κείμενα" ,  

από την οποία αντλούμε τα υμνογραφικά. Η δουλειά τους είναι σπουδαία και αξίξει θερμά συγχαρητήρια.

Επίσης και όλες τίς άλλες σελίδες και ιστολόγια απ'τις οποίες ερανίζουμε την ποικιλλία των αναστάσιμων θεμάτων και των εικόνων προς δόξαν Αναστάντος Χριστού.

(Εικόνα προμετωπίδας από holytrinitybut.org)

Αρχειοθήκη ιστολογίου

Αναγνώστες

Πληροφορίες

Η φωτογραφία μου
καὶ ἤκουσα φωνῆς μεγάλης ἐκ τοῦ οὐρανοῦ λεγούσης· Ἰδοὺ ἡ σκηνὴ τοῦ Θεοῦ μετὰ τῶν ἀνθρώπων, καὶ σκηνώσει μετ' αὐτῶν, καὶ αὐτοὶ λαὸς αὐτοῦ ἔσονται, καὶ αὐτὸς ὁ Θεὸς μετ' αὐτῶν ἔσται, καὶ ἐξαλείψει ἀπ' αὐτῶν ὁ Θεὸς πᾶν δάκρυον ἀπὸ τῶν ὀφθαλμῶν αὐτῶν, καὶ ὁ θάνατος οὐκ ἔσται ἔτι, οὔτε πένθος οὔτε κραυγὴ οὔτε πόνος οὐκ ἔσται ἔτι· ὅτι τὰ πρῶτα ἀπῆλθον. Καὶ εἶπεν ὁ καθήμενος ἐπὶ τῷ θρόνῳ· Ἰδοὺ καινὰ ποιῶ πάντα. ( Αποκ. ΚΑ΄)

Eπίσης γράφω...

  • - ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ!
    Πριν από 1 χρόνια
  • Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΒΑΠΤΙΣΤΙΚΗ'' (1888) - Ἂν ἄλλη τις χρηστὴ γυνὴ εἶδέ ποτε καλὰ νοικοκυριὰ εἰς τὰς ἡμέρας της, ἀναντιρρήτως εἶδε τοιαῦτα καὶ ἡ θεια-Σοφούλα Κωνσταντινιά, σεβασμία οἰκοδέσποινα ἑ...
    Πριν από 2 χρόνια
  • - Λόγω περιορισμένου χρόνου και αποκλειστικής σχεδόν πλέον ενασχόλησης με το fb, αναστέλλεται η λειτουργία των εξής τριών ιστολογίων: ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΚΗΡΥΓΜΑΤΑ ...
    Πριν από 10 χρόνια
  • - Λόγω περιορισμένου χρόνου και αποκλειστικής σχεδόν πλέον ενασχόλησης με το fb, αναστέλλεται η λειτουργία των εξής τριών ιστολογίων: ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΚΗΡΥΓΜΑΤΑ...
    Πριν από 10 χρόνια

Περνούν και διαβάζουν...